Od setek lat ludzie się w sobie zakochują. Zaczynają ze sobą spotykać, związują się, są zaręczyny, a na końcu ślub. I chociaż dziś mamy swobodę w doborze partnerów, a kiedyś małżeństwa były aranżowane, to nawet te set lat temu nie były ani trochę mniej popularne niż dziś. Tak samo jak aktualnie były urządzane wesela, Panna Młoda chciała być najpiękniejsza, a goście dobrze się bawić. Jednak koszmarna bieda po wojnie bardzo utrudniała organizację.

Wiejskie tereny są mi szczególnie bliskie, ponieważ wszyscy moi przodkowie pochodzili ze wsi. Całe życie trudnili się uprawą roli. Wesela organizowano na podwórkach, przygrywali lokalni grajkowie na prowizorycznej scenie z desek ułożonej na snopkach siana, a alkohol piło się ze szklanek. Dużo w tej kwestii usłyszałam od mojej sąsiadki, która sama miała takie właśnie wesele i to jeszcze w latach 70! 

Na wsiach było ubogo, ale to wszystko miało taki charakter, że aż na samą myśl nogi podrywają się do tańca. Jak myślę o tych dawnych wiejskich weselach, to od razu mam przed oczami sceny z "Chłopów" i ślub Boryny z Jagną.

Aktualnie dla większości kobiet i mężczyzn te ubrania prawdopodobnie nie byłyby do zaakceptowania ze względu na kanony, które diametralnie się zmieniły. Ja muszę przyznać, że jestem oczarowana welonami, sukniami, ozdobami, które towarzyszyły młodej parze w tym dniu. I chyba chciałabym cofnąć się w czasie do tych lat, żeby chociaż raz mieć szansę uczestniczyć w takim prawdziwym, wiejskim weselu zaraz po wojnie. Jaka to musiała być radość! Lato, wieczór, zapach siana i skoszonej trawy, cykanie świerszczy po zmroku, przygrywająca kapela, taniec boso do utraty tchu... 

Jaka szkoda, że dziś już tego nie ma.

Moi pradziadkowie - Piotr i Janina na swoim ślubnym portrecie

Zastanawialiście się kiedyś, jak wyglądali Wasi przodkowie, których zdjęć nigdy nie widzieliście? Pamiętam, kiedy ja przechodziłam przez ten etap. Nigdy nie widziałam Władka, wielkiego rodzinnego bohatera, który był rodzonym bratem mojego pradziadka Antoniego, którego zdjęć w rodzinnym albumie też było chyba tylko 3. Takich osób mogłabym wymienić całkiem sporo wśród swoich bliskich krewnych. Któregoś dnia postanowiłam, że zrobię co w mojej mocy, aby to zmienić. Oczywiście czasami fotografie są nie do zdobycia, ale często rozwiązania są tak proste, że nawet nie przychodzą do głowy. I ja Wam teraz powiem, co ja zrobiłam. 

W ebooku, który właśnie powstaje, tworzę jeden rozdział, który dokładnie opisuje, w jaki sposób  chałupniczo i urzędowo można zdobyć fotografie nigdy nie widzianych przodków. W tym wpisie chcę się z Wami podzielić trzema najprostszymi i jednocześnie najskuteczniejszymi pomysłami na to, jak znaleźć i zobaczyć takie zdjęcia. 

1. Najciemniej jest zawsze pod latarnią

Najczęściej jest tak, że kojarzy się zdjęcia ze swojego dzieciństwa, młodości. Te są zwykle pod ręką. Ja się mocno zdziwiłam, kiedy się okazało, że w moim domu jest osobne pudełko ze starymi, czarno-białymi zdjęciami, na których po raz pierwszy zobaczyłam na przykład jedną ze swoich prababci, ponieważ umarła jeszcze przed moim urodzeniem. Było tam też bardzo dużo fotografii, na których nie wiadomo kto jest - tu wystarczyło popytać najstarszych członków rodziny, sąsiadów, osób w wiosce i bardzo dużo niewiadomych się wyjaśniło. Dlatego pierwszą podstawową radą ode mnie będzie zawsze - pytaj rodziców i dziadków, poproś, aby poszukali starych zdjęć, obejrzyjcie je wspólnie, pytaj kto na nich jest, notuj bo pamięć bywa bardzo ulotna. Ja jako nastolatka wiele rzeczy nie zapisywałam, dziś już tego nie pamiętam, a ludzie niestety umierają i potem nie ma już kogo pytać. Bardzo często zdarza się, że nawet nie wiesz, że takie rzeczy znajdują się w Twoim rodzinnym domu, lub w domu dziadków, którzy trzymają stare, zakurzone albumy gdzieś na dnie szafy. Jeżeli takie osoby mieszkają daleko warto zatelefonować, zapytać , to naprawdę nie jest trudne. 

2. Odwiedź dalszych krewnych 

Pomyśl o rodzeństwie swoich rodziców, dziadków, pradziadków, a nawet ich dzieciach i wnukach. Może być tak, że Twój pradziadek był najstarszy w rodzeństwie, miał o 25 lat młodszą siostrę, która na przykład nadal żyje. Trzeba brać pod uwagę wszelkie możliwości - często nawet nieprawdopodobne opcje są strzałem w dziesiątkę. Podczas wielu rodzinnych uroczystości były robione zdjęcia grupowe. Mogły to być chrzciny, śluby, wesela, pogrzeby, a na nich akurat ktoś, kto leży w kręgu Twoich zainteresowań. Warto zainteresować się, kto jeszcze żyje i gdzie mieszka. Wystarczy zadzwonić, przedstawić się i umówić. Mnie zdarzało się jeździć do "obcych" dla siebie ludzi, z którymi łączą mnie więzy krwi i dostawać perełki. Zawsze przy takich okazjach mam ze sobą swojego laptopa i skaner. Poniżej przykład takiej perełki, którą dostałam od siostry mojego dziadka. Nigdy nie widziałam tego zdjęcia, nie miałam pojęcia o jego istnieniu. Wystarczyło pojechać i dziś mogę patrzeć na swojego dwuletniego, naburmuszonego dziadka ;) 

3. "Kargul, podejdź no do płota"

Zwłaszcza na wsi sąsiedzi mają ze sobą bardzo dobre relacje i traktuje się ich jak rodzinę. Tak też jest u nas. Wczoraj zaczepiła mnie sąsiadka, jak rozwieszałam pranie na podwórku. Zadałam jej kilka pytań dotyczących moich pradziadków, z którymi ona bardzo dobrze się znała bo przez wiele lat mieszkali "przez płot". Opowiedziała mi mnóstwo historii, które bardzo mnie zaciekawiły i powiedziała, żebym do niej przyszła bo w ich albumie są zdjęcia moich pradziadków z chrzcin jej syna w latach 70. Szok! W życiu by mi to nawet do głowy nie przyszło, aby do nich pójść i zapytać, chociaż dziś wydaje się to bardzo logiczne. Wspólne prace w polu, pieczenie ciast jak w przypadku mojej sąsiadki i prababci, uczestnictwo w uroczystościach typu chrzty czy wesela. Właściwie to ta sytuacja zainspirowała mnie do napisania tego wpisu bo może nie tylko ja o tym nie pomyślałam i ktoś z Was też skorzysta. Poniżej zdjęcia uzyskane dzięki sąsiadce. 

W moim folderze ze zdjęciami genealogicznymi znajduje się kilkaset fotografii. Na każdym jest ktoś z moich przodków. Tylko kilkadziesiąt z nich jest w moim rodzinnym domu, w albumie, a resztę zdobyłam "przez przypadek". W ebooku dzielę się swoimi sposobami nie tylko chałupniczymi, ale też urzędowymi. Dopiero zebranie tych wszystkich pomysłów razem dało zamierzony efekt. Przeprowadzam Was tam krok po kroku przez cały proces, który i Wam pozwoli zgromadzić nowe, rodzinne zbiory. Premierę przewiduję na koniec czerwca. 

Z chęcią poczytam o Waszych sposobach na zdobywanie rodzinnych fotografii. Podzielcie się proszę nimi w komentarzu dla dobra wszystkich, którzy kochają odkrywać swoje korzenie i poznawać nowe historie. 

Pisałam tu kiedyś o pewnym rodzinnym bohaterze, którego nigdy nie umiałam sobie wyobrazić bo nie zachowało się żadne Jego zdjęcie. Zginął mając zaledwie dziewiętnaście lat, dokładnie trzy miesiące przed swoimi dwudziestymi urodzinami, a więc jeszcze jako nastolatek. Zdecydował się poświęcić swoje istnienie dla większego dobra, odszedł z tego świata podczas największej bitwy partyzanckiej II Wojny Światowej w wyniku walki z okupantem. 

Jednym z moich największych genealogicznych marzeń i celów było zobaczyć jak Władek wyglądał. Żeby ta postać z biegiem czasu nie zaginęła w ludzkiej pamięci. Dziś już nikt nie odwiedza Jego grobu, ponieważ wszyscy jemu najbliżsi umarli, czas robi swoje... 

Minęły trzy lata od kiedy tak się uparłam, aby czegoś na Jego temat się dowiedzieć. Przez ten czas wystarczająco się przekonałam, że jestem w beznadziejnym położeniu. Dokumentów urzędowych takich jak dowody osobiste się wtedy nie wydawało (Władek żył w latach 1924-1944), mało kogo było stać na robienie fotografii, a w tym wszystkim żyłam jeszcze ze świadomością, że cały rodzinny dobytek spłonął, jak Niemcy podpalili wioskę bodajże jakoś w latach 1941-1942. Poddałam się i straciłam nadzieję na to, że kiedykolwiek Władka zobaczę. Brat mojego pradziadka miał na zawsze pozostać mi nieznanym... 

Dzięki temu co wydarzyło się potem, już nigdy nie zwątpię. Obiecuję sama przed sobą. 

***

Jeżeli post Ci się podobał, to będzie mi bardzo miło, gdy przekażesz go dalej. O nowych wpisach informuję zawsze na insta story na moim INSTAGRAMIE i na facebookowym FANPAGE'U. Zdarza mi się to także robić na moim prywatnym profilu, ale chcę z tego zrezygnować, żeby nie dublować treści. Jeśli nie chcesz przegapić informacji o nowym poście zapraszam na forestowe social media. Przypominam również o istnieniu grupy na Facebooku (Grupa Story Forest), na której chętnie pomogę Wam rozwiązywać Wasze zagadki. 

W związku z wczorajszym świętem, postanowiłam poszukać fotografii moich dziadków, które zrobiono im na pochodzie pierwszomajowym. Tym samym i moi najbliżsi przodkowie mieli szansę brać udział w tych propagandowych przedstawieniach, które były idealnie wyreżyserowane. 

zdjęcie pokolorowane, oryginał to czerń i biel 

Fotografia przedstawia moich dziadków, Annę i Edwarda. Przypuszczam, że jest to przełom lat 70 i 80. Pomimo tego, że to święto było uznawane za symbol komunizmu i zniewolenia, to wielu ludzi traktowało je jako świetną okazję do zabawy i świętowania co z resztą widać na załączonej fotografii. Ludzie nie wyglądający na smutnych, maszerują ulicami miast, dzierżąc w rękach flagi. Cieszą się, jest piękna pogoda, zaczyna się prawdopodobnie najpiękniejszy miesiąc w roku, dający radość i nadzieję na lepsze jutro. Ja to tak widzę, uważam, że i moi dziadkowie myśleli bardzo podobnie. 

Nigdy nikogo nie potępiam za decyzje, jakie podejmuje w życiu, ponieważ nie wiem jak postąpiłabym sama, znajdując się w takiej sytuacji. Mój dziadek nie był komunistą - to mogę stwierdzić z pewnością, ponieważ sam zbyt wiele szkód od ówczesnej władzy doznał. Między innymi, gdy miał w wojsku wypadek i wszystkich świadków od tego odsunięto, a Jego zwolnili do cywila. Pisałam o tym tutaj: KARASTROFA, NAPISANE RĘKĄ DZIADKA NA ODWROCIE FOTOGRAFII

Należał do partii PZPR, mam nawet Jego książeczkę członkowską. Dzisiaj uważa się, że do partii wstępowano, aby ułatwić sobie życie, dostać mieszkanie, szybciej awansować. Chyba nie mogę zgodzić się z tym do końca, albo po prostu mój dziadek z tego nie korzystał. Wraz z całą rodziną mieszkali w małym mieszkaniu w bloku, a do osiągnięcia wieku emerytalnego pracował jako brygadzista na stolarni. Ilu ludzi, tyle historii... 

***

Jeżeli post Ci się podobał, to będzie mi bardzo miło, gdy przekażesz go dalej. O nowych wpisach informuję zawsze na insta story na moim INSTAGRAMIE i na facebookowym FANPAGE'U. Zdarza mi się to także robić na moim prywatnym profilu, ale chcę z tego zrezygnować, żeby nie dublować treści. Jeśli nie chcesz przegapić informacji o nowym poście zapraszam na forestowe social media. Przypominam również o istnieniu grupy na Facebooku (Grupa Story Forest), na której chętnie pomogę Wam rozwiązywać Wasze zagadki. 

Inauguracyjny wpis na blogu opowiadał KIM JEST DLA MNIE JANEK. Zawarta tam historia rozniosła się szerszym echem, przyniosła pierwsze komentarze, udostępnienia adresu bloga, generalnie zainteresowała odbiorców. Temat Janka i Jego tragicznych przeżyć z lat nastoletnich postanowiłam kontynuować, nie tylko pisząc o Nim tutaj, ale także prowadząc dalsze badania prywatnie. Dzięki uprzejmości pani pracującej na Majdanku udało mi się między innymi ustalić, jakie były losy Janka na Majdanku, oraz co stało się z nim później i o tym właśnie będzie dzisiejszy wpis. 

Dla przypomnienia, aby nie powielać treści: JAKIE BYŁY LOSY JANKA W OBOZIE?

Mój pradziadek miał zaledwie 13 lat, kiedy został zabrany do obozu przejściowego w Zamościu, a następnie wywieziony do Majdanka, gdzie przebywał przez okres 3 miesięcy. Nigdy nie wiedziałam, co stało się z nim potem, aż do dnia, kiedy otrzymałam dokumenty z ITS Bad Arolsen, z których jasno wynika, że... 

Jak się okazuje Lichtenfelde to nie jedyne miejsce, w którym pracował mój pradziadek. Najpierw przez rok był w innym majątku. Zatem w Lichtenfelde znajdował się od końcówki 1944 roku, skąd już wrócił do domu, ale kiedy? Dopiero w marcu 1946 roku, prawie rok po wyzwoleniu. Dlaczego był tam tak długo? 

***

Jeżeli post Ci się podobał, to będzie mi bardzo miło, gdy przekażesz go dalej. O nowych wpisach informuję zawsze na insta story na moim INSTAGRAMIE i na facebookowym FANPAGE'U. Zdarza mi się to także robić na moim prywatnym profilu, ale chcę z tego zrezygnować, żeby nie dublować treści. Jeśli nie chcesz przegapić informacji o nowym poście zapraszam na forestowe social media. Przypominam również o istnieniu grupy na Facebooku (Grupa Story Forest), na której chętnie pomogę Wam rozwiązywać Wasze zagadki. 

Aktualna sytuacja związana z zamknięciem szkół, skłoniła mnie do wspomnień jak to kiedyś było. Otworzyłam swój niezawodny (i mam wrażenie niekończący się!) folder ze zdjęciami na komputerze. Wypatrzyłam wśród fotografii szkolne zdjęcia mojej babci i postanowiłam jak zawsze napisać o tym kilka słów. 

***

Jeżeli post Ci się podobał, to będzie mi bardzo miło, gdy przekażesz go dalej. O nowych wpisach informuję zawsze na insta story na moim INSTAGRAMIE i na facebookowym FANPAGE'U. Zdarza mi się to także robić na moim prywatnym profilu, ale chcę z tego zrezygnować, żeby nie dublować treści. Jeśli nie chcesz przegapić informacji o nowym poście zapraszam na forestowe social media. Przypominam również o istnieniu grupy na Facebooku (Grupa Story Forest), na której chętnie pomogę Wam rozwiązywać Wasze zagadki. 

Mój dziadzio, Edward Smoła, trafił do wojska w "trudnym czasie". Była głęboka komuna, o wielu rzeczach nie można było mówić, szalała cenzura, a wojsko miało być krystaliczne. Dlatego kiedy w 1967 roku miał miejsce bardzo poważny wypadek, w którym uczestniczył, nie wiedział o tym nikt. Dziś nie obeszłoby się bez echa, a wtedy prasa, telewizja milczały, chociaż ktoś na pewno zginął... 

O wypadku już pisałam, zalinkuję, do tych wpisów: 

KATASTROFA, NAPISANE RĘKĄ DZIADKA NA ODWROCIE FOTOGRAFII

DZIADEK EDWARD BYŁ LOTNIKIEM?! NOWE FAKTY DOTYCZĄCE WYPADKU

Muszę dokładniej doczytać, jak wyglądało szkolnictwo w latach 50', chyba że jakiś czytelnik oświeci mnie w komentarzu. Edward musiał ukończyć Szkołę Podstawową, ponieważ potem się kształcił w Technikum Przemysłu Drzewnego w Zwierzyńcu. Odwiedziłam kiedyś tę szkołę, mój tata także do niej uczęszczał. Dziadka zdjęcie wisi w tableau wraz z fotografiami innych absolwentów z roku 1964. 

Dzięki zachowanej książeczce dziadka, udało mi się odtworzyć Jego wojskową karierę, co nieco mnie zszokowało, ale o tym będzie później. Książeczka została wydana w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (a jakże!) przez WKR w Zamościu, 15.05.1964 roku, tydzień przed dziadka 20 urodzinami. Jako zawód wpisano "uczeń", ponieważ jeszcze wtedy się uczył w zwierzynieckim technikum. 

Jak widać na pierwszej komisji orzeczono, że jest czasowo niezdolny do służby i udzielono odroczenie. W rok później, 28.04.1965 roku przeznaczono do odbycia zasadniczej służby wojskowej, która wtedy jeśli mnie moja wiedza nie myli, trwała 2 lata. 

Nie wiem co znaczy zapis z 08.04.1966, że dziadek został zaliczony do ponadkontygentu. Zapytam Pana Jerzego, kolegi z wojska Dziadka, z którym dzięki Internetowi się odnalazłam. Służyli razem w jednej jednostce, na pewno będzie wiedział. 

Dziadek rozpoczął służbę 26.04.1966, wcielono Go do Jednostki Wojskowej o numerze 5794, to Ośrodek Szkolenia Specjalistów Zabezpieczenia Lotów w Grudziądzu. Właśnie to był dla mnie wielki szok, nie wiedziałam, że dziadkowa kariera wojskowa miała cokolwiek wspólnego z lotnictwem. Myślałam, że tylko ja "poszłam w tym kierunku". 

To właśnie w Grudziądzu 26 czerwca 1966 roku odbyła się uroczysta przysięga wojskowa, która jest przedstawiona na tym zdjęciu. Z tyłu dziadek wypisał imiona i nazwiska żołnierzy. Pewnie ze swojej kompanii. Myślę, że może ktoś z ich potomków kiedyś tu trafi i będzie umiał powiedzieć coś więcej. 

6 października 1966 roku ukończył Szkołę Podoficerską i 7 października 1966 roku ubył do Jednostki Wojskowej 4976, czyli do 41 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Malborku. Następnego dnia przybył do Jednostki Wojskowej 1389, to był 40 Dywizjon Dowodzenia Lotami na stanowisko mechanik sprzętu. Z tego okresu zachowało się całkiem sporo wojskowych zdjęć, nie wiem jakim cudem, ponieważ wtedy podobno w wojsku fotografować nie było można. 

 Edward Smoła, drugi od prawej na dole

Edward Smoła, trzeci od lewej w górnym rzędzie, trzyma karabin

 Edward Smoła, pierwszy z prawej

***

Jeżeli post Ci się podobał, to będzie mi bardzo miło, gdy przekażesz go dalej. O nowych wpisach informuję zawsze na insta story na moim INSTAGRAMIE i na facebookowym FANPAGE'U. Zdarza mi się to także robić na moim prywatnym profilu, ale chcę z tego zrezygnować, żeby nie dublować treści. Jeśli nie chcesz przegapić informacji o nowym poście zapraszam na forestowe social media. Przypominam również o istnieniu grupy na Facebooku (Grupa Story Forest), na której chętnie pomogę Wam rozwiązywać Wasze zagadki. 

Zdumiewa mnie fakt, jak zwykły dla kogoś "świstek" dla innych osób może być bezcenny. Odkąd poważniej zaczęłam interesować się wojenną historią swoich rodzinnych okolic, każdy kawałek papierka lub fotografia dotyczące tamtych lat, są dla mnie na wagę złota. Dlatego kiedy dotarłam do kennkarty mojego pradziadka z 1943, zyskując tym samym jego zdjęcie w wieku 27 lat, czyli tyle co ja mam teraz, to byłam tak podekscytowana, że nie umiałam przez cały dzień usiedzieć w jednym miejscu i wciąż patrzyłam na tę fotografię porównując twarz młodego chłopaka, którego widziałam przed sobą do staruszka którego mam stale w pamięci.

Kennkarta, czyli inaczej karta rozpoznawcza to dzisiejszy dowód osobisty, wydawane na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Na mocy ustaleń Hansa Franka z 13 czerwca 1941 roku, każdy obywatel, który nie był Niemcem i miał ukończone 15 lat, musiał taki dokument posiadać. Żydzi i Cyganie otrzymywali karty koloru żółtego, Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini, Gruzini i Górale niebieskie, a Polacy szare. Zastanawiam się dlaczego pradziadek nie wyrobił kennkarty w 1941, tylko dopiero 2 lata później. Miał przecież obowiązek posiadania tego dokumentu, ponieważ za jego brak groziły poważne konsekwencje. Gdzie był przez te 2 lata?

Najbardziej wzruszające są dla mnie odciski palców, na zawsze uwiecznione na kartce papieru i... usta, ponieważ mam takie same.

Piotr Smoła urodził się, gdy szalała Wojna Światowa. Któż wtedy mógł wiedzieć, że jest dopiero pierwsza, a za 21 lat wybuchnie jeszcze straszniejsza, nazwana potem II Wojną Światową? Myślę, że nikt się tego nie spodziewał. 

Mały Piotruś przyszedł na świat 8 kwietnia 1916 roku w Żurawnicy, jako trzecie dziecko Franciszka i Marianny. Nie mógł wtedy wiedzieć, że dokładnie tego samego dnia tylko 54 lata później urodzi się jego pierwszy wnuk, a mój tata. W ciągu najbliższych 13 lat urodziła mu się jeszcze czwórka rodzeństwa. 

Ukończył 4 klasy Szkoły Powszechnej, a następnie pomagał na roli swojemu tacie i opiekował się młodszym rodzeństwem.
Potem nadszedł ten straszny 1939 rok... W pierwszy dzień wiosny - 21 marca - wstąpił do Polskiego Wojska w Kraju do 8 Pułku Piechoty Legionów, służył w plutonie przeciwpancernym jako celowniczy zaporowy. Prześledziłam szlak bojowy tego Pułku. Podczas kampanii wrześniowej Pułk uczestniczył w kilku znaczących bitwach. 27 września został rozformowany przez podpułkownika Antoniego Cebulskiego. Czy Piotr wrócił wtedy od razu do domu rodzinnego? Miał tylko 23 lata... co działo się z nim potem?


Swoją przyszłą żonę Jankę Kurzawską mógł znać od zawsze, ponieważ pochodzili z tej samej wioski. Podczas wojny, a może już wcześniej, musiało się pojawić między nimi uczucie, ponieważ wraz z wyzwoleniem w 1945 roku na świat przyszedł mój kochany dziadek Edward. Prababcia była piękną dziewczyną, a przynajmniej takie krążą legendy, Piotr na tamte czasy również uchodził za przystojnego, a przynajmniej tak mi się wydaje. Uważam, że nie mieli złego życia, ale moje wspomnienia o pradziadkach z Żurawnicy to temat na odrębną notatkę.

W zbiorach po moich pradziadkach zachowały się ich fotografie z lat młodości, kiedy jeszcze nie mieli dzieci i prawdopodobnie ślubu też. Wychowali się w jednej wiosce, mieszkali dosłownie 3-4 domy od siebie. Przypuszczam zatem, że znali się od zawsze. Może nawet jako małe dzieci, bawili się razem? 

***

Jeżeli post Ci się podobał, to będzie mi bardzo miło, gdy przekażesz go dalej. O nowych wpisach informuję zawsze na insta story na moim INSTAGRAMIE i na facebookowym FANPAGE'U. Zdarza mi się to także robić na moim prywatnym profilu, ale chcę z tego zrezygnować, żeby nie dublować treści. Jeśli nie chcesz przegapić informacji o nowym poście zapraszam na forestowe social media. Przypominam również o istnieniu grupy na Facebooku (Grupa Story Forest), na której chętnie pomogę Wam rozwiązywać Wasze zagadki. 

Wydarzenie sprzed 76 lat wciąż jest żywe w mojej codzienności. Nie ma takiego dnia, abym nie szukała ciekawostek i dodatkowych informacji o Bitwie pod Osuchami, w której mój Władek stracił życie. Kupiłam ostatnio książkę "Szpital Leśny AK 665", z której udało mi się wyciągnąć morze wiedzy w tym temacie. Z tego miejsca chciałam złożyć serdeczne gratulacje i podziękowania dla autora, pana Janusza Skowrońskiego, który zrobił kawał dobrej roboty. 

Władysław znalazł się w kompanii Adama Haniewicza ps. "Woyna", która wchodziła w skład I Kompanii Sztabowej Inspektoratu Zamojskiego AK. Jak się tam znalazł? Trudno powiedzieć. Czy został zaprzysiężony na długo przed Bitwą pod Osuchami? Te pytania nadal pozostają bez odpowiedzi, ale... jestem blisko odkrycia, dlaczego przy nim znaleziono pierścień od Żegoty! 

O Władku powstał już jeden wpis. 

LIST DO WŁADKA

Wydawać by się mogło, że wiedza w tym zakresie jest podana na talerzu w Internecie. To nie jest prawda. Dowódca Adam Haniewicz nie doczekał się nawet notki na Wikipedii, a bez problemu w Sieci można znaleźć tylko 2 jego zdjęcia. Dotarcie do prawdy nie należy więc do rzeczy łatwych, w związku z tym każda najmniejsza wskazówka i informacja powodują wielką radość. 

Porucznik "Woyna" z lewej oraz podchorąży "Kruk" pod proporcem "Kompanii Warszawskiej", lato 1943

"Docieram do Osuch. Na końcu wsi cmentarz. Cisza, wokół niego. Przed wejściem na ten największy partyzancki cmentarz w Polsce, na ogrodzeniu płotu powieszono osiemnaście miedzianych tablic z opisem bitwy i wyrytymi nazwiskami poległych. Spisane według przynależności do oddziałów: "Wira", "Corda", "Woyny", "Topoli". To oddziały AK. Na kolejnej tablicy polegli z obsługi szpitala "665". Stanowili ją partyzanci z pierwszego turnusu zimowej, leśnej szkoły "Wira" i dwie sanitariuszki. Dalej polegli z innych oddziałów: "Skrzypika", "Rysia", "Burzy" i "Błyskawicy". Byli z Batalionów Chłopskich."

J. Skowroński "Szpital Leśny AK 665"

O co chodziło w całej bitwie? Przypomnę, że była to największa bitwa partyzancka II Wojny Światowej. W małym skrócie, Niemcy bali się naszych "leśnych ludzi", którzy skutecznie utrudniali im komunikację, czy nawet dostęp do wsi. Polskie podziemie gromadziło coraz większe oddziały. Doszło do tego, że aby nie wchodzić do lasów, Niemcy używali lotnictwa do celów komunikacyjnych. W 1944 roku nasi zachodni sąsiedzi zorientowali się, że ciężko będzie im cofać się przez Puszczę Solską przed nadciągającą Armią Czerwoną. Doprowadziło to do podjęcia decyzji , o przeprowadzeniu akcji, mającej na celu zdziesiątkowanie partyzantki w tym rejonie. Użyto jednostek Wehrmachtu, SS, pancernych i lotniczych. Straty po stronie naszych były olbrzymie. Zginęło, zostało rozstrzelanych lub dostało się do niewoli 50 % partyzantów. Zginał m.in. mjr Kalina i 7 dowódców oddziałów, w tym "Woyna", który według historii bohatersko walczył do samego końca w obronie swojego oddziału. Zanim jego ciało rozszarpały granaty, którymi został obrzucony,  zastrzelił kilkunastu Niemców. Z protokołu po ekshumacji zwłok porucznika: "Por. WOYNA rozpoznany przez Orkisza i Sławiana. Znaleziony na polu za Osuchami. Ślady dłuższej bardzo uporczywej walki. Niemcy użyli kilkudziesięciu granatów. Zginął od granatu. Ślady opatrunków z czyści garderoby rannych Niemców. Pięćdziesiąt metrów od drogi i łąki Uzębienie: drugi przedtrzonowy lewy korona złota. Bluza zrzutowa. Bryczesy z lejami. Buty oficerskie na lewym kołeczek od ostrogi. Polówka z orzełkiem. Chusteczka spadochronowa."

Drużyna ochrony szpitala leśnego "665" na porannym apelu

W oddziale "Woyny" walczyła Barbara Kopeć, ps. "Ksantypa", siostra legendarnego komendanta tegoż szpitala - Lucjana Kopcia. Może znali się z moim Władkiem? Z widzenia na pewno - kompania Adama Haniewicza w szczytowym momencie liczyła około 160 osób. Ciała Barbary nigdy nie odnaleziono. Prawdopodobnie utonęła na bagnach podczas bitwy pod Osuchami. Z całej grupy "Woyny" ocalało 6 osób, reszta została "wybita do nogi", jak napisał w swojej książce Janusz Skowroński. We wspomnieniach Mieczysława Klimowicza (jednego z 6 ocalałych) była to "doborowa kompania, jednolicie ubrana, świetnie wyszkolona i dobrze uzbrojona". Dzięki tym informacjom, coraz łatwiej jest mi wyobrazić sobie leśne życie Władka. 

"Kompania składała się z trzech plutonów: IS - specjalny lub szturmowy, 2Ł - łączności i 3R - radiotelegraficzny. Umundurowanie mieliśmy angielskie, zrzutowe, jedynie czapki polówki zostały uszyte przez miejscowych krawców." 

J. Skowrońcki "Szpital Leśny AK 665" 

Do którego plutonu należał Władek? Pojęcia nie mam, ale niezależnie od przynależności musiał być bardzo dobrze wyszkolonym żołnierzem. 

Ze wspomnień Stefanii Mirskiej "Sarny" - sanitariuszki szpitala: "W jednym z wolnych dni "Nina" (Janina Bartoszewska) wysłała mnie, Hankę i Heńkę do obozu "Woyny" po ciepłe skarpety i kamasze. Bo tam był magazyn zrzutowy. Oczom naszym ukazały się piękne baraki wojskowe, partyzanci umundurowani w mundury angielskie i uzbrojeni po zęby! Był to jeden z najlepszych oddziałów w lesie, który był tak uzbrojony". Doprawdy, trudno uwierzyć! Okazuje się, że dla kogoś z moich bliskich codziennością był scenariusz z mojego ulubionego polskiego serialu "Czas Honoru". 

Kompania Warszawska to oddział AK powstały w 1943 roku, dowodzony przez kapitana Tadeusza Sztumberk-Rychtera ps. "Żegota". Zdekonspirowani w Warszawie przybyli nad rzeczkę Studczek między Tereszpolem Kukiełki, Góreckiem Starym a Margolami, aby tu walczyć z Niemcami jako oddział leśny. W 1944 roku część Kompanii trafiła z "Żegotą" do 27 Wołyńskiej Dywizji AK, a część została i tworzyła Kompanię Sztabową u porucznika Adama Haniewicza i majora "Kaliny". Ze wspomnień Bronisława Barczyńskiego ps. "Karaś" dowiedziałam się, o co chodzi z pierścieniem, który znaleziono przy zwłokach Władka: ",,Żegota” nam porozdawał, te srebrne pierścienie, na których było wyryte ,,Ż” i skróty". Pan Bronisław opisywał jeden z jesienno-zimowych dni 1943 roku. To by wskazywało, że Władek mógł być tam razem z nim, czyli należał do partyzantki dużo wcześniej niż sądziłam! I otrzymał pierścień od legendarnego "Żegoty"! 

Tadeusz Sztumberk-Rychter ps. "Żegota"

"Czwartek, 22 czerwca, godz. 8 

Bliskie strzały z rejonu obozu „Woyny”. Wysyłam patrol do szpitala. Telefon od „Kaliny”. Nakazuje pogotowie marszowe i podaje trasę marszu. Nareszcie. Działanie w takich wypadkach jest potrzebą psychiczną. W każdej niejasnej sytuacji najtrudniej jest nic nie robić, nawet wówczas, jeśli byłoby to najrozsądniejsze. 

Godz. 9 

Nadciąga kompania „Woyny”, a z nią sztab inspektoratu. Mieli starcie z Niemcami, po którym wycofali się ze strata jednego zabitego żołnierza i z jednym rannym. Odprawa. „ Kalina” podaje trasę marszu i kolejność oddziałów. Mam ubezpieczać kolumnę od tyłu. Dobrze, że odchodzę stąd ostatni. Opuszczę to miejsce, kiedy już nikogo nie będzie. Po mnie przyjdzie tu wróg. Żałuję, że nie wolno mi go bronić. Ale rozkaz był wyraźny.

Godz. 12 

Drużyny idą po obiad. „Halny”1 uwija się przy kotle bacząc, aby dla wszystkich starczyło. Strzały nad rzeką. Pociski sieką po gałęziach. Kilka strzałów z małokalibrowych działek. Rozwijam kampanię i szybko posuwamy się ku rzece. Ogień przeciwnika słabnie, nasz wzmaga się. Wychodzimy z zagajników. Za rzeką dwa czołgi niemieckie i wycofujący się Niemcy. Był to spory oddział rozpoznawczy, który usiłował przekroczyć rzekę. Ubezpieczający nas od tej strony oddział „Woyny”, wsparty przez „Corda”, odrzucił Niemców bez trudności. W przewidywaniu dalszych działań nieprzyjaciela okopujemy się wzdłuż Sopotu. Mamy rannych. Mimo to nastroje wyraźnie poprawiają się. Coś się dzieje.  

Sobota, 24 czerwca, godz. 24

Ostatnia odprawa. Nowy cios. W czasie szybkiego marszu zgubił się oddział „Woyny” i część oddziału „Rysia”. Nakryci peleryną „Miecza” wpatrujemy się w sztabówkę. Wyczerpana bateryjka rzuca nikłe światło na mapę. Raz jeszcze wyjaśniam plan przebijania się pod Osuchami.

25 czerwca, godz. 0.30 

Jesteśmy na miejscu. W tym momencie na wschód od nas strzały. Walka. Nasilenie ognia wzrasta. „Topola”, „Woyna”, może oba oddziały razem... Sytuacja się komplikuje. Nie ma czasu na stracenie. Wysyłam partol z „Krukiem” na rozpoznanie. Chodzi o stwierdzenie, czy ubezpieczenia niemieckie są także po naszej stronie Sopotu. Rozwijam oddziały wzdłuż liziery lasu.  

Godz. 18 

Znowu przybywa kilku żołnierzy. Jest wśród nich taki, który przebijał się z „Woyną”. Twierdzi, że prawie wszyscy zginęli. Inny od „Corda” twierdzi, że na naszym prawym skrzydle także straty bardzo duże. Pomyślałem sobie, że ocalenie nie zawsze jest łaską."

Z dzienników Konrada Bartoszewskiego ps. "Wir"

Zgłębianie historii życia Władka nie jest proste. Ciągle marzę, aby przypadkowo odnalazło się jakieś Jego zdjęcie. Dostęp do materiałów jest bardzo ograniczony, dodatkowo jest to bardzo przykry etap w historii naszego kraju. Czytanie o tym, oglądanie nawet nielicznych fotografii, nie jest proste dla kogoś wrażliwego. Należy jednak pamiętać o bohaterach i nie dopuścić do tego, aby ich postaci rozpłynęły się wraz z upływającym czasem. 

***

Jeżeli post Ci się podobał, to będzie mi bardzo miło, gdy przekażesz go dalej. O nowych wpisach informuję zawsze na insta story na moim INSTAGRAMIE i na facebookowym FANPAGE'U. Zdarza mi się to także robić na moim prywatnym profilu, ale chcę z tego zrezygnować, żeby nie dublować treści. Jeśli nie chcesz przegapić informacji o nowym poście zapraszam na forestowe social media. Przypominam również o istnieniu grupy na Facebooku (Grupa Story Forest), na której chętnie pomogę Wam rozwiązywać Wasze zagadki.